Toen ik naar Nederland verhuisde en aan kennissen uitlegde dat ik Nederlands zou gaan studeren, waren er twee reacties: ‘Maak je geen zorgen, je gaat de nieuwe taal in een oogwenk leren’ en ‘Jaaaa, okay, maar je gaat het nooit goed leren.’ Nu, na vele jaren, kan ik terugkijken op het hele proces, en ik heb me gerealiseerd dat het leren van een taal op school als kind en het leren van de taal in de plek waar je naartoe bent verhuisd als volwassene, twee totaal verschillende ervaringen zijn. Beide methoden hebben voor- en nadelen. Hier is mijn persoonlijke ervaring.
‘We have all the time in the world’, zong Louis Armstrong. Nou, als je begint met het bestuderen van talen op de basisschool, zoals ik deed, is dat het gevoel dat je krijgt. Je hebt tijd om elk gesprek duizenden keren te oefenen voordat je het echt moet voeren, tijd om je in specifieke aspecten te verdiepen en veel oefeningen te doen. Het is niet waar dat volwassenen niet meer goed talen kunnen leren – zoals velen denken – maar het is waar dat het gebrek aan tijd aanzienlijke psychologische druk veroorzaakt. Je weet dat je binnenkort sollicitatiegesprekken in het Nederlands moet voeren en vreest dat het kleinste foutje je in de problemen kan brengen. Dus je hebt enorme haast, wat je niet in de beste positie brengt om te leren.
Het schoolse leerproces volgt een duidelijk en logisch pad, maar als je volwassen bent en die taal elke dag nodig hebt, volgt dat pad je leven. Bijvoorbeeld, meteen nadat ik het Nederlandse alfabet had geleerd, vroeg ik mijn leraar om me de basiswoordenschat te leren die ik nodig zou hebben om deel te nemen aan een yogales. Dus ik kon mezelf nog niet voorstellen, maar ik begreep “Pak een matje” en kende de namen van de lichaamsdelen.
“ Schrijven wordt vaak verwaarloosd in taalcursussen met te veel studenten ”
Het resultaat hiervan is duidelijk: een grote kenniskloof, en ik moest achteruit gaan om al deze kloven op te vullen. Eén daarvan is het vermogen om te schrijven, dat vaak wordt verwaarloosd in taalcursussen met te veel studenten, misschien omdat het trainen ervan veel tijd van de leraar vraagt. Hierdoor had ik moeite om een e-mail te schrijven zonder de automatische correctie van Word.
Wanneer je een vreemde taal leert op school, zijn interferenties meestal beperkt. Met “interferenties” bedoel ik: mensen anders dan je leraren die de student willen helpen, maar die eigenlijk voor grote verwarring zorgen. Zo ontwikkelt een scholier z’n vaardigheden in zijn eigen bubbel totdat hij – met enige schok – alles in de praktijk moet brengen tijdens een studiereis.
Wie daarentegen ter plaatse talen leert, heeft meteen te maken met mensen die alleen omdat ze vanaf de eerste dag een bepaalde taal spreken, denken dat ze ook in staat zijn om de kennis van anderen te beoordelen, methoden te suggereren en de uitspraak te corrigeren. De accenten waren een probleem voor mij. Velen besloten mij hun accent op te leggen, in plaats van mij het accent te laten hebben dat ik aan het ontwikkelen was (dat van mijn leraar). Soms luisterde ik naar hen en veranderde ik de uitspraak van bepaalde woorden, om dan weer door anderen te worden gecorrigeerd: ‘Maar wat zeg je?! Zo zeg je dat niet.’
Vertalen is een grote passie van mij, maar ik heb in de praktijk geleerd dat het niet helpt om alles te vertalen, dat vertraagt ons brein aanzienlijk en leidt tot talloze fouten. Ik zal je een voorbeeld geven: bij yoga merkte ik dat telkens wanneer onze leraar ons vroeg om een bepaalde houding aan te nemen (altijd ongemakkelijk), ze tegen ons zei ‘hou vol’. Ik heb me nooit afgevraagd hoe ik deze zin in het Italiaans zou vertalen, ik heb hem simpelweg gekoppeld aan een situatie. Hetzelfde deed ik met bijna alle alledaagse woorden en zinnen. Ook omdat veel van mijn Nederlandse leraren weinig Engels spraken of terecht weinig zin hadden om elk woord te vertalen. Als ik twijfels had, vroeg ik: ‘In welke context wordt dit woord gebruikt?’ en ze gaven me meteen een voorbeeld.
“ Als je bent verhuisd is er geen ‘uitknop’ ”
Talen leren op school is vaak erg saai omdat we soms het nut niet zien en te weinig oefenen. En laten we eerlijk zijn, het voeren van een gesprek met een klasgenoot – misschien zelfs je beste vriendin – is anders dan een echte conversatie, bijvoorbeeld met een arts, wat ons een beetje zenuwachtig kan maken. Als je ter plaatse een taal leert, heb je talloze kansen om meteen te oefenen wat je direct nodig hebt, wat een grote motivatie is.
Ik geef toe dat jongeren die nu vreemde talen studeren duizend manieren hebben om naar de taal te luisteren met YouTube-video’s, tv-series en onbeperkte muziek op Spotify, maar al deze apparaten hebben een uitknop. Nou, in het buitenland bestaat die uitknop niet. Dat betekent dat zelfs als je net Nederlands hebt gestudeerd en gewoon wilt ontspannen en een wandeling wilt maken, je ogen Nederlandse borden zullen zien, je oren mensen in het Nederlands zullen horen praten en als je een kopje thee wilt drinken, moet je het in het Nederlands bestellen. De sensatie om ondergedompeld te zijn in de stimuli is niet meteen voor iedereen prettig: sommigen ervaren het als extreem vermoeiend en willen wanhopig het schriftje sluiten en de school verlaten. Alleen wonen ze in de ‘school’.
* Deze blog is geschreven door Elena Basilio. Zij is Italiaan en is vertaalster en taaltrainer. Ze schrijft over taal en cultuur verschillen.
Breng hem over als taalvrijwilliger! Door een ander te helpen met het keren van het Nederlands, werk je mee aan het zelfvertrouwen, de toekomstkansen en positie van taalleerders in de Utrechtse samenleving. Word ook vrijwilliger bij Taal Doet meer! Voor meer info, check onze vacatures.
