In mijn vorige column legde ik uit dat door talen te leren, zoals filosoof Wittgenstein beweert, we ook nieuwe betekenissen kunnen leren en dus onze geest verruimen. Maar het is ook zo dat naast het leren van nieuwe betekenissen, we vaak onze moedertaal ‘besmetten’ met de taal (en talen) van het land waar we wonen. Het gevolg is dat het soms moeilijk is voor een buitenlander om te antwoorden op de vraag “In welke taal spreek je met je gezin?” omdat mijn huiselijke gesprekken een mix zijn van verschillende talen. Hier zijn een paar voorbeelden.
Tot deze categorie behoren woorden die verband houden met dingen waarvan ik alleen in het buitenland heb ontdekt dat ze bestaan. Mijn favoriete voorbeeld is “pioenroos”, maar veel woorden in het Nederlands in deze categorie zijn bloemen. Dit omdat de marktkraampjes in Nederland veel beter gevuld zijn dan die in Italië, en ik hier veel variëteiten ontdekte die ik niet kende.
“ Voordat ik hier kwam wonen, had ik nog nooit pioenrozen gezien ”
De pioenrozen, naar mijn mening veel mooier dan tulpen, heten in het Italiaans peonie, maar voordat ik hier kwam wonen, had ik ze nog nooit gezien, dus voor mij bestonden ze niet. Dus als ik ze zie, denk ik altijd aan hen in het Nederlands.
Dan zijn er de talloze woorden die verband houden met het moederschap, een ervaring die ik nooit heb gehad in mijn eigen land. In sommige gevallen – zoals met “kraamzorg” – bestaat er geen eenvoudige vertaling in het Italiaans. In andere gevallen – zoals met “slaapzak” of “overslagromper” – bestaat die wel, maar mijn brein, dat gewend is om minstens twee keer per nacht wakker te worden, heeft terecht behoefte om zijn laatste resterende energie goed te besteden en vertaalt niet wanneer het dat kan vermijden.
“ Er zijn een paar uitdrukkingen in het Italiaans die ik niet kan missen ”
In de vele jaren in het buitenland is ook mijn manier van spreken in het Italiaans natuurlijk een beetje veranderd. Er zijn echter een paar woorden en uitdrukkingen in het Italiaans en in mijn dialect die ik niet kan missen. Omdat ze sommige concepten op een echt unieke en precieze manier uitdrukken.
Ik zal je een voorbeeld geven. Een paar jaar geleden was ik in een koffiewinkel in Nederland en vroeg ik of ze filters van Bialetti verkochten, het meest voorkomende koffiezetapparaat in Italië. De zeer attente verkoper besloot me ook uit te leggen hoe het werkt: hij legde uit hoe ver je de koffiepot met water moet vullen, hoeveel koffiepoeder je moet gebruiken en de rest van de procedure.
Terwijl ik hem aankeek en deed alsof ik oplette, bedacht ik dat ik al mensen koffie heb zien zetten met een Bialetti-koffiepot sinds ik groot genoeg was om te zien wat er op het aanrecht gebeurde. In deze gevallen is er slechts één opmerking mogelijk, mijn favoriete uitdrukking, die vertaald naar het Nederlands uit mijn dialect is: leer een kat niet hoe hij moet klimmen.
“ Door talen te mixen ontstaan prachtige kleine Frankensteinzinnen ”
Soms vermengen de verschillende talen die we dagelijks spreken – in mijn geval Italiaans en Nederlands – zich en vormen ze hybriden. Zo ontstaan er prachtige kleine Frankensteinzinnen zoals: “Hai opladato la OV chip?” (“Heb je de OV chipkaart opgeladen?”).
Tot slot zijn er mijn favoriete zinnen, degene waarin alle Italiaanse creativiteit naar voren komt. Soms amuseren Italiaanse vrienden en ikzelf ons door Nederlandse uitdrukkingen letterlijk naar het Italiaans te vertalen voor de lol, en inmiddels maken sommige van deze zinnen deel uit van ons lexicon. Mijn favorieten zijn: “Tieni nei buchi che domani c’è lo sciopero dei treni” (=Houd in de gaten dat morgen de treinen staken) e “Ho fatto un vasetto” (=Ik heb er een potje van gemaakt).
Het enige probleem met deze zinnen is dat ik ze niet kan gebruiken als ik in Italië op vakantie ben, omdat niemand zou begrijpen wat gaten te maken hebben met een treinstaking.
“ De taalkundige verwarring is zelfs te zien aan de slaapliedjes die ik zing ”
De enorme taalkundige verwarring van mijn dagelijks leven is zelfs te zien aan de slaapliedjes die ik zing om mijn dochter in slaap te laten vallen. Het standaard avondrepertoire omvat jazzstandards en andere Engelstalige liedjes zoals Oh, My Darling Clementine, Italiaanse kinderliedjes en volksliedjes en Nederlandse kinderliedjes zoals Visje visje in het water die ik heb geleerd tijdens kinderbijeenkomsten in de bibliotheek.
Zelfs wat ik zing weerspiegelt de complexiteit van de reis die me hier heeft gebracht. Ik hou ook van het idee dat mijn dochter wordt blootgesteld aan meerdere talen en dat ze zelfs via de liedjes die ze hoort, die enorme taalkundige mix kan ervaren waarin het leven van haar ouders is veranderd.
Breng hem over als taalvrijwilliger! Door een ander te helpen met het keren van het Nederlands, werk je mee aan het zelfvertrouwen, de toekomstkansen en positie van taalleerders in de Utrechtse samenleving. Word ook vrijwilliger bij Taal Doet meer! Voor meer info, check onze vacatures.
